Η μηνιγγίτιδα είναι μια πολύ σοβαρή ασθένεια. Πρόκειται για φλεγμονή των μεμβρανών που καλύπτουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό που ονομάζονται μήνιγγες. Μπορεί να εξελιχθεί ταχύτατα, είναι μεταδοτική σε ορισμένες περιπτώσεις και αφορά συχνά τόσο τα παιδιά όσο και τους ενήλικες. Μπορεί να είναι ακόμα και θανατηφόρα. Εποχικά κρούσματα εμφανίζονται σχεδόν κάθε έτος και η ανάγκη για πρόληψη και πληροφόρηση παραμένει πάντα επίκαιρη και χρήσιμη.

Ποια είναι τα αίτια της μηνιγγίτιδας;

Οι δύο κύριες αιτίες μηνιγγίτιδας είναι οι ιοί και τα βακτήρια. Μπορεί να προκαλέσουν μόλυνση σε ένα μέρος του σώματος όπως το δέρμα, το γαστρεντερικό σύστημα ή την αναπνευστική οδό. Στη συνέχεια μπορεί να εξαπλωθούν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στο νευρικό σύστημα. Τα βακτήρια μπορούν επίσης να εισέλθουν στο νευρικό σύστημα αμέσως μετά από σοβαρό τραύμα στο κεφάλι ή χειρουργική επέμβαση.

Τι είναι η βακτηριακή μηνιγγίτιδα;

Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα μπορεί να είναι θανατηφόρα και απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα. Εμφανίζεται συχνότερα τους χειμερινούς μήνες. Το μικρόβιο Neisseria meningitidis, αίτιο της νόσου εντοπίζεται φυσιολογικά αρχικά στη μύτη και το λαιμό σχεδόν στο ένα τέταρτο του πληθυσμού. Δεν είναι γνωστό γιατί αυτά τα βακτήρια ταξιδεύουν μερικές φορές στο νευρικό σύστημα και προκαλούν μηνιγγίτιδα. Μια άλλη γνωστή αιτία βακτηριακής μηνιγγίτιδας είναι ο Streptococcus pneumoniae.

Τι είναι η ιογενής μηνιγγίτιδα;

Η ιογενής μηνιγγίτιδα είναι πιο συχνή και συνήθως λιγότερο σοβαρή. Τείνει να εμφανίζεται πιο συχνά το καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Λόγω των συμπτωμάτων που εμφανίζει μοιάζει με κοινή γρίπη. Γνωστοί Ιοί που προκαλούν μηνιγγίτιδα είναι αυτοί που προκαλούν Ανεμευλογιά, Λοιμώδη μονοπυρήνωση και Έρπη.

Ποιοι κινδυνεύουν από μηνιγγίτιδα;

Κάθε άτομο οποιασδήποτε ηλικίας μπορεί να αναπτύξει μηνιγγίτιδα. Αλλά είναι πιο συχνή σε βρέφη και μικρά παιδιά καθώς και σε άτομα μεγαλύτερα των 60 ετών ή με χαμηλή ανοσία. Λόγω της στενής επαφής με συνομηλίκους σε κλειστούς χώρους, οι έφηβοι, μαθητές, φοιτητές, στρατιώτες διατρέχουν επίσης μεγαλύτερο κίνδυνο. Η ύπαρξη εξασθενημένου ανοσοποιητικού συστήματος αυξάνει τον κίνδυνο μηνιγγίτιδας όπως και το κάπνισμα αλλά η πρόσφατη νόσηση από ιώσεις του ανώτερου αναπνευστικού.

Είναι η μηνιγγίτιδα μεταδοτική;

Η στενή επαφή και όχι η περιστασιακή επαφή μπορεί να μεταδώσει τα βακτήρια και τους ιούς που προκαλούν μηνιγγίτιδα. Αυτό περιλαμβάνει το φιλί, το βήχα ή το φτάρνισμα. Η κοινή χρήση ποτηριών, τροφίμων ή πετσετών μπορεί επίσης να μεταδώσει αυτά τα βακτήρια και τους ιούς.

Ποια είναι τα συμπτώματα της μηνιγγίτιδας;

Αν και μπορεί να ποικίλλουν, τα πιο κοινά σημεία είναι

  • Υψηλός Πυρετός
  • Σοβαροί και επίμονοι πονοκέφαλοι
  • Δυσκαμψία του αυχένα
  • Έμετος
  • Ενόχληση σε έντονα φώτα (Φωτοφοβία)
  • Υπνηλία
  • Ανορεξία
  • Αργότερα μπορεί να περιλαμβάνουν εξάνθημα, επιληπτικές κρίσεις και κώμα
  • Ειδικά τα βρέφη με μηνιγγίτιδα μπορεί να είναι ληθαργικά ή και ευερέθιστα

Ποιες εξετάσεις επιβεβαιώνουν την νόσο;

Εκτός από τη λήψη ιστορικού και τη φυσική εξέταση, ο γιατρός θα συλλέξει ένα δείγμα εγκεφαλονωτιαίου υγρού με παρακέντηση της Σπονδυλικής Στήλης. Γίνεται  έλεγχος για δείκτες φλεγμονής και μόλυνσης καθώς και άμεση μικροσκόπηση και καλλιέργεια.

Η απεικόνιση όπως η αξονική τομογραφία (CT) ή η μαγνητική τομογραφία (MRI) μπορεί να φανερώσουν αλλαγές στον εγκεφαλικό ιστό.

Πώς αντιμετωπίζεται μηνιγγίτιδα;

Ανάλογα με τη σοβαρότητα της ασθένειας, μπορεί να χρειαστεί άμεση νοσηλεία. Οι βακτηριακές λοιμώξεις απαιτούν θεραπεία με ενδοφλέβια αντιβιοτικά. Αυτό μπορεί να ξεκινήσει ακόμη και πριν επιβεβαιωθεί η διάγνωση. Η θεραπεία για ιογενείς λοιμώξεις στοχεύει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στην υποστηρικτική φροντίδα (ενδοφλέβια υγρά, αντιπυρετικά – αναλγητικά κτλ).

Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της μηνιγγίτιδας;

Η έκβαση της μηνιγγίτιδας εξαρτάται από την αιτία της λοίμωξης, το πόσο γρήγορα ξεκινά η θεραπεία και πόσο επηρεάζει κάθε ασθενή. Ωστόσο πιθανές μακροπρόθεσμες παρενέργειες της νόσου είναι:

  • Διαρκής Κούραση
  • Επαναλαμβανόμενοι πονοκέφαλοι
  • Προβλήματα μνήμης ή συγκέντρωσης
  • Αλλαγές διάθεσης
  • Προβλήματα ισορροπίας
  • Προσωρινή ή μόνιμη κώφωση
  • Απώλεια όρασης
  • Επιληπτικές κρίσεις

Είναι δυνατή η πρόληψη της μηνιγγίτιδας;

Υπάρχουν αρκετά διαθέσιμα εμβόλια για την πρόληψη της βακτηριακής μηνιγγίτιδας. Εάν δεν έχουν εμβολιαστεί προηγουμένως, οι έφηβοι που ξεκινούν το γυμνάσιο θα πρέπει να συμβουλευτούν τον Παιδίατρο τους.

Πάντα όμως και ανεξάρτητα αιτιολογίας θα βοηθά εξαιρετικά η τήρηση κανόνων Υγιεινής όπως

  • Τακτικό πλύσιμο των χεριών
  • Να μην μοιράζονται φαγητό, ποτό ή διάφορα σκεύη

ΔΕΝ ΞΕΧΝΑΜΕ

  • Η μηνιγγίτιδα δεν είναι συχνή αλλά μπορεί γρήγορα να γίνει απειλητική για την ζωή
  • Αν αντιμετωπιστεί άμεσα υπάρχει μεγάλη πιθανότητα πλήρους ίασης
  • Αν πιστεύετε ότι έχετε συμπτώματα μηνιγγίτιδας είναι σημαντικό να αναζητήσετε άμεσα ιατρική βοήθεια.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1) https://eody.gov.gr/disease/vaktiriaki-miniggitida/

2) https://eody.gov.gr/disease/miniggitida-iogenis/

3) Putz K, Hayani K, Zar FA. Meningitis. Prim Care. 2013 Sep;40(3):707-26. doi: 10.1016/j.pop.2013.06.001. Epub 2013 Jul 25. PMID: 23958365.

Δημήτρης Σπ.Τσαϊρίδης

MD, MsC, Βιοπαθολόγος-Μικροβιολόγος
κιν:6972779231   d.tsairidis@dimokritos.org

Χριστίνα Κ.Τσίγαλου

MD, PhD, Βιοπαθολόγος-Μικροβιολόγος
Αν.Καθηγήτρια Ιατρικής Μικροβιολογίας – Ανοσολογίας ΔΠΘ
κιν:6944193771   ch.tsigalou@dimokritos.org

Κωνσταντίνος Ι. Αρβανιτίδης

Bsc, MD, PhD, Μοριακός Βιολόγος – Ιατρός
κιν:6944555538 k.arvanitidis@dimokritos.org